Alles over HRV (hartslagvariabiliteit) en de praktische toepasbaarheid

Op 27 januari 2022 door Maartje
HRV, misschien ben je hier dagelijks mee bezig, misschien heb je er nog nooit van gehoord. In deze blog ga ik je alles vertellen over de HRV (ookwel Heart Rate Variability of hartslagvariabiliteit). Wat is het en wat kun je er praktisch mee in de praktijk?

Wat is HRV (hartslagvariabiliteit)?

Hartslagvariabiliteit of hartritmevariabiliteit, vaak afgekort tot HRV, is de variatie in tijd tussen hartslagen. Het wordt gemeten in milliseconden tussen twee opeenvolgende hartslagen, oftewel het RR-interval. Stel dat je bijvoorbeeld een hartslag van 60 slagen per minuut hebt, betekent dat niet dat er precies iedere seconde een hartslag plaatsvindt. In die minuut kan er ergens 0,9 seconde tussen twee hartslagen zitten en ergens anders 1,1 seconde. Dit verschil wordt bepaald door het autonome zenuwstelsel en het gebeurt dus zonder dat je zelf bewust doet. HRV wordt gezien als één van de beste objectieve metingen of je fysieke status, vorm en trainingsbelastbaarheid te bepalen. Hoe groter namelijk die verschillen tussen hartslagen, hoe hoger de variabiliteit dus, hoe meer ‘klaar’ het lichaam is om op een hoog niveau te presteren.
hrv rr interval

Waarom zegt HRV dan iets over je fitheid?

Misschien klinkt het nog een beetje gek en zegt je gevoel dat het juist logischer zou zijn als weinig variatie juist goed zou zijn. Lekker steady toch?

Hierboven schreef ik al dat je HRV wordt gereguleerd door het autonome zenuwstelsel. Dat autonome zenuwstelsel bestaat uit twee systemen; het parasympatische zenuwstelsel en het (ortho)sympatisch zenuwstelsel. 

Het parasympatische zenuwstelsel zorgt voornamelijk voor ons in rust. Het zorgt dat interne organen en processen gereguleerd worden. Denk bijvoorbeeld aan je spijsvertering en het groeien van je haar. Omdat deze processen in rust gebeuren, zorgt dit systeem voor een verlaging van de hartslag. Het sympathisch zenuwstelsel is juist voor actie en reageert op stress en inspanning door de hartslag juist te verhogen.

Deze twee tegenhangers zenden beide constant signalen naar het hart. Wanneer je zenuwstelsel in balans is krijgt je hart dus constant de opdracht van het parasympatisch systeem om te vertragen, terwijl het sympathisch zenuwstelsel juist opdracht geeft tot het versnellen van de hartslag. Deze verschillende opdrachten zorgen voor fluctuaties in je hartslag, de HRV.

Wanneer je hartslagvariabiliteit hoog is, betekent dat dus dat je hart en lichaam reageren op beide prikkels van beide systemen. Je lichaam is in balans en daarmee uitstekend in staat om zich aan te passen aan situaties en taken, en op zijn best kan presteren.

Wanneer je hartslagvariabiliteit laag is, betekent dat dat er een systeem is wat dominant is over het andere systeem en sterker signalen naar het hart stuurt. In sommige situaties kan dit een goed teken zijn. Op het moment dat je je in een directe gevaarlijke stressvolle situatie bevindt of bijvoorbeeld een wedstrijd aan het lopen bent, wil je dat je lichaam de focus verlegt naar energie naar je benen sturen om (weg) te rennen (sympatisch) in plaats van rustig voedsel verteren (parasympatisch). Maar is dat niet het geval en sta je in de ochtend op met een lage HRV dan betekent dit waarschijnlijk dat je lichaam nog hard aan het werk is. Misschien ben je ziek (aan het worden) en moet je herstellen, of ben je vermoeid, gestrest of gedehydrateerd. Allemaal redenen waardoor je je kunt voorstellen dat het moeilijker is om te trainen of een succesvolle prestatie te leveren.
 
hartslagvariabiliteit

Wat is een normale HRV?

HRV is erg geïndividualiseerd. Tussen leeftijden en geslachten zit verschil, maar ook bij jou als persoon zit er verschil gedurende en tussen de dagen. Ik snap dat je je nu afvraagt ‘wat zou mijn HRV moeten zijn?’ en ‘hoe doe ik het in vergelijking met anderen?’. Helaas moet ik je daarin teleurstellen. Als het aankomt op HRV is het vooral een kwestie van die van jezelf leren kennen zodat die je steeds met jezelf kunt vergelijken. Én uiteindelijk leren hoe je die goede range voor jezelf teruggevonden krijgt.

Ga dus morgen ochtend nog starten met het meten van je HRV zodat je een gemiddelde trend kunt gaan ontdekken. Ben je in training? Dan zou de trend moeten zijn dat je HRV uiteindelijk gemiddeld stijgt. Zie je juist een dalende trend van een aantal dagen? Dan is het tijd om er wat extra aandacht aan te besteden. Misschien train je te hard, slaap je niet genoeg, heb je je niet voldoende goede voeding binnen gekregen, wordt je ziek of ben je uitgedroogd.

Als je een dalende trend ziet verschijnen, wat kun je dan doen? Goed voor jezelf zorgen! Train slim of neem rust, zorg voor voldoende hydratatie, voorkom alcohol gebruik (1 nacht drinken kan je HRV tot vijf dagen verlagen), zorg voor voldoende voedingsstoffen, slaap goed en vergeet ook je mentale ontspanning niet.


Hoe kun je zelf je hartslagvariabiliteit meten?

De perioden tussen hartslagen, het RR-interval, kun je zien op een ECG. De afstand tussen de spikes die je hierop ziet worden gemeten in milliseconde en dit is het interval. Ik kan me voorstellen dat je thuis geen hartfilmpjes kunt maken (wie wel?!), maar we hebben inmiddels wel een boel gadgets die ons hierbij kunnen helpen. Misschien heb je op dit moment wel een horloge om je pols die je HRV van meten en berekenen. Er zijn genoeg opties! Zelf gebruik ik mijn Garmin 745 XT en Garmin 945 XT in combinatie met de pro hartslagband.
Een keer praten over jouw progressie?

Vindt je dit interessant en denk je dat met een slimmere aanpak jij nog veel meer zou kunnen bereiken? Maandelijks geef ik een aantal gratis doorbraakgesprekken weg waarin we 30 minuten praten over jouw doelen. Komende maand kans maken? Via deze link kun je je inschrijven.

2 Reacties

  1. Youri

    Hi Maartje, dankjewel voor dit interessante artikel.
    Ik heb zelf een Fenix 6 Pro, waarvan ik aanneem dat ik toch wel HRV moet kunnen meten.
    Echter kan ik alleen een HRV stress widget vinden, die dus de stress met gebaseerd op HRV, maar daar kan ik geen baseline mee creëren en daar geldt dus lager is beter.
    Heb jij iets extra’s geïnstalleerd om HRV te meten of wat gebruik jij hiervoor? Ik neem aan dat de fenix 6 toch wel over dezelfde mogelijkheden beschikt als de 745 en 945.
    Hopelijk kun je me op weg helpen, Google helpt me ook niet echt verder.

    Antwoord
    • Maartje

      Hoi Youri, ik durf niet precies te zeggen hoe de verschillen zitten tussen de horloges. Het kan zijn dat je misschien de pro hartslagband nodig hebt. Heb je gekeken of je via Garmin IQ een goede kunt downloaden? Ik heb mijn horloge op dit moment niet om dus ik durf niet precies te zeggen welke extra app ik erop heb gezet, er zijn zoveel verschillende.. Ik ga later even voor je kijken. Help me eraan herinneren 🙂

      Antwoord

Een reactie versturen

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Volg me ook hier

Hi, ik ben Maartje! Als gecertificeerd sportvoedingsconsulent, sportfysiotherapeut, hormooncoach en triathlon trainer help ik je met je gezonde leefstijl en je sportieve droomdoelen. Hier op mijn blog vind je tal van lekkere en gezonde plantaardige recepten, informatie over voeding, sport en mindset en kun je mijn podcast afleveringen beluisteren. Meer informatie over mij kun je hier vinden. Tot snel!
Groetjes Maartje 

Mijn boek plantaardig presteren

Één op één coaching

Trainingen

Podcast

presteren kun je leren podcast

Atlijd op de hoogte?

Via mijn tweewekelijkse nieuwsbrief ben je altijd op de hoogte van nieuwe blogs
en podcasts die verschijnen. Daarnaast kun je hier ook extra content lezen die ik
niet op mijn blog plaats.